Murzański
Małym byłek, kie dziadek mnie ku sobie wzieni na sałas, w Dolimke za Mnicha. Du-snota go cisła we wnuku, chodzić dużo ni móg. Ftej to poł dwiesta owiec hań kosarzył. Ucył mnie Michol dziadek jako sprzęt sałaśny cyście, jako zynońć kyrdel w kosor. Kormieł jo psy i nosieł wode casem ze stowkow. No-piersom mojom robotom gnanie do doja owiec było.
Przechodzieły roki. Dziadek wyucył roboty pasterskie znać. Wiedziołek kulawym owcom przykroić raci. Umioł jo pomoc przynieść małe kotnej matce. Nie było mi dziwne calućki kyrdel wywieść w Cubryńskie płaśnie, ku Chłopku abo w Zowracik i Marficne. Parobkem byłek, kie dziadek doł swojom połwiecnom jadwige, kie przypedzioł, co śniom w totej Dolinie do wieku docekać musem. Sie-dziołek kwardo na ojcowskiej, hudobnej w trowe Dolinie. Ftej wartko robota mi sła. Noge zepsułek potem.
Gnołek owce paść nad Piorzystom. Przy wierchu Zowracika owce zrusały wante. Zacyna kiełzać dołu na inkse dojki. Nie dboł jo, ba hipnon tyn cięzor stawić i ratować zywine. Nie dało telej skale zastompić drogi. Przesła po mnie. Opedzieli mi potem, co dwie owce stosieła ino dołu. Mojom ręke i noge włozyli w smrekowe łupki. Kurowołek sie za Mnichem. Ręka pozdrawiała, noga do dziś krzywo i płono. Choć na niej i teroz seł jo by w Dolinke dojki paść. Kulawego, choć bace, nie fciały mnie juz dziewki.
A potem przyśli pany, gwarzeli ze som uceni. Ozkozali co na wiesne, ftoro miała przyjść, redykać sie mi za Mnicha nie wolno. Upytołek, coby dali iść w Pięci Stawy. Ozcypkow wzieni, nic nie pedzieli. Posedek.
Pięci Stawy znoł jo dobrze. Pasynio lo owiec było dość. Wody tyz nie chybiało. Coz, kie tom Doline nie rod jo widzioł, jako Mni-chowom. Hań po słonecku znołeś cas. Po Rysak widno było pogode, a i ślebodniej dało sie poźryć w Rybie.
Przy stawak kosarzyłek pore rokow, jaz wiesnom, kie zaś prowadziełek kyrdel ku wierchom, zastompieli mi droge leśny i nie doł dalej krocać. Potem cekoł jo pod Wołosynem. Przywiedli komisyjom i ozkozali brać sie dołu. Przypedzieli, co inacej mnie zaprom w kryminoł, a owcami wyrownajom kosta.
Dobrze takim pieknie, cysto odziotym i pojedzonym panom pedzieć:
– Nie idź. – kie nie znajom co to becenie owiec, co robota z telim statkem abo jako się serce kraje, kie z ojcowizny wyrucić cie fcom.
Markotno prowadzieło się owce na Rusinowom Polane. Bocem, co ciepły wieśniany dysc witoł nos. Grzoł ziem, dźwigoł zielenine ku gorze, coby zywina miała cym zamieryn-dzać. Polany mieli Murzańscy zogon. Hań bez jesień dało casem do Bozego Rodzenio ostać.
Po kosarzyskak puscała zieleń na wiesne hrubo. Owce oganiali, coby uzbierać siana. Totom potrawom, cetynom zywieli statek, po-kiel go nie zegnali do Gronia. Bez Rusinke śli bacowie do hol wyśnik. Stamtela redykali sie tom samom drogom. Jako tyz przesły te roki wartko. Dyć to juz ćwioro dziesiontkow mine-no mojego bywanio w Holak.
Baca Jon Murzański broł, wyjmowoł po jednej dojce z kosora, pucył skorłot i tak prze-lywoł mleko do gielety. Coroz cięzej to sło. Nik nie poźroł na roki, bez ftore prześlyncoł w dolinak. Nie bocył jako kwardo było dźwigać drzewo jesce za Mnicha. Nie licył kurniaw, obrywow skolnyk co biły w niego i zy-wine.
– Sytkik juhasow, sytkik bacow powyganiali do dziś dnia z ik holnyk dziedzin. Kozali zabrać płone dudki za włosne cęści. Jo za ojcowskom ziem zodnyk złotyk brać nie fcioł.
Uchylić tyz sie po swojej woli nie uchylem stela. Nie uchylem!
Tak przesły roki pośledniemu bacowi Jonowi Murzańskiemu z Gronia na juhaskim nie lekim zywobyciu. Robocie, ftorej nik nie fcioł usanowac, choć przecie telo gwarzy sie dziś o ludziak robotnyk. Cy by to prowdom nie było?
Wcorańsy zachod nic godnego nie wrozył. Zdajało sie co ostatnie światło chyto sie turni, dziergo po nik. Ostawio wyśnięewierchy i ob-lywo sytkie chmury krwistom barwom. Ja-komsi noinaksom, ftoro przywodzi wiater, psote, biede. Owce z wiecora barzej chytały sie trowy, a podojone nie lygały mieryndzać, ba jesce skubły ziele.
Rano ino co juhasi przynieśli mlyko w kolybe, a na Polane przyjechali parkowi. Poru inksyk leśnyk tys przysło.
– Patrzojcie, koniem przyjechoł Francisek Buc, downy baca. Po coz ik haw telo – pyto się honielnik Murzańskiego.
Bacowi starcyło poźryć na to tyk ludzi. Wiedzioł po co som jest. Nawet psy zdajało sie co wycuły. Teli robieły rajwak, harmider, skomlyn-cy dozyrały, aze bojno było dońść ku sałasie.
Przybyli stanyni z boku, wołali bace. Nik ze sałasa nie wychodziel. Dopiero, kie ftorysi kosor owcy ozgrodzać pocon, Jon wyseł z kolyby. Ciupagom podpierał kulawom noge. Uspokojoł psy. Som krocoł ku niepilcom. Ci, choć spoturanego, jakkieby sie boli. Uchylali z drogi.
– Cego haw telo wos? Ostow tyn stronge. I ty Francisku tyz przybywos mnie tu stela wyrucać? Ty, downy baca? Leśni! Wy, co po sałasak zyli wasi ojcowie i wy sami, tuście dziś?
Głos Murzańskiego zaś miesoł sie z dokucnym zarciem owcarow. Widno, jako umiały, fciały wystrasyć ludzi, ftorzy przyśli krzywdzić ik gazde. Nie wystrasyły. Z boku zajechoł Buc tak, coby parkowi ludzie mogli dostać sie do sałasa. A ci znali co dalej konać. Nopierwej wyzynyni juhasow, potem zaceni sprzenta sałaśne rucać w kaśte. Inksi za tela puścieli z kosora owce i poceni gnać ku Wierk Porońcu. Poniewtorzy dzierzyli flinty, jakkieby na ułomnego Jona i młodyk juhasow telej sieły trza było.
Kozdom robote sałaśnom godzieło się robić jako pasterski zwyk nakazowoł. Mlyka nie doł wyloć po proźnicy. Nawet zwarnice trza było godnie uzyć. Gieletom, ferułom, kotlikem, na ftoryk w ukrytyk miejscak rzezane były niespodziane krzyzycki, nie dało cisnońć holnym ludziom ik sałaśne przykozanie. Temu pewnie Jon Murzański kie uźroł wrednom robote niepilcow, fcioł krocać ku nim.
Nie dali mu inksi tego zrobić. Spierwa wysarpli ciupage, a potem stanyni z jednej strony i rękami stosali, stosali i stosali bace, ftory progowoł przekrocyć tyn zopore ludzi.
To jest tylko część artykułu, zobacz pełną treść w papierowym wydaniu Maćkowej Perci.
0 komentarzy